تحلیل فیلم"نوح" اثر آرنوفسکی

ماجرای حضرت نوع (ع) در منابع اسلامی و ادیان مسیحیت و یهود با اشتراکات و اختلافاتی آمده است. همچنین در این باره افسانه ها و قصه های متعددی وجود دارد.
 یکی از اختلافات عمده ترسیم چهره پیامبران الهی ازجمله حضرت نوح(ع) در قرآن و بعضی از منابع سایر ادیان مانند عهد عتیق، این است که پیامبران الهی در قرآن کریم انسانهایی مؤمن، متقی، مهربان، دلسوز برای هدایت مردم و دارای سایر مکارم اخلاقی معرفی شده اند ولی در کتاب مقدس، ایشان گاهی جنبه معنویت خود را از دست داده و سخنان یا افعال گناه آلودی بروز می دهند. همچنین در این کتاب توصیف خداوند با وجه زمینی توأم با ضعف و زبونی، پشیمانی و حتی شکست در مقابل مخلوقات صورت می پذیرد در حالیکه قرآن کریم نام خداوند را با برترین صفات و اسماء الحسنی ذکر می نماید.
چنانکه از فیلم "نوح" بر می آید، نویسنده و کارگردان، این اثر را بر اساس "سفر پیدایش" کتاب مقدس تولید کرده و بنابراین در ابتدا باید بر اساس همان منبع تحلیل و نقد شود. در این فیلم پر هزینه 125میلیون دلاری، علیرغم موفقیتهای ساختاری از قبیل جلوه های ویژه فراوان، بازیهای موفق و فیلمبرداری دیدنی، پایبندی به منابع دینی حتی کتاب مقدس وجود ندارد و ظاهرا کارگردان اصولا قصد ساخت اثری مذهبی هم نداشته است ولی از آنجا که نام و ماجرای یکی از پیامبران اولوالعزم همراه با جزئیات ذکر شده از خانواده او در منبع دینی مورد نظر را استفاده می کند، وجود حکایات افسانه ای و داستانهای فرعی تخیلی مانند درگیریهای فراوان بین نوح و یکی از فرزندان قابیل و نیز مداخله فرشتگان عذاب شده  و تغییر شکل یافته زمینی در ساخت کشتی و نبرد با مخالفین از ضعفهای بنیادین این فیلم به شمار می رود اگرچه همین ضعفهای محتوایی به تند شدن ریتم و گیشه پسند شدن آن کمک کرده است.در فیلم نوح شخصیت پیامبر خدا، به گونه ای مستأصل، عبوس، خشک، فاقد ارتباط ویژه با پروردگار و بدون معجزه برای هدایت مردم معرفی شده است. البته ظاهرا  همه این خصلتها به دلیل تکلیف گرایی او در مقابل خداوند است ولی همین امر باعث شده که به عنوان یک پیامبر هیچ محبوبیتی برای مخاطب ایجاد نکند و حتی گاهی همسر یا عروس او حرفهای لطیفتر و انسانی تری برای گفتن دارند و نوح را نصیحت می کنند. در روایت حاضر که برگرفته از آموزه های سفر پیدایش در کتاب مقدس است خالق به عنوان وجودی پشیمان و منتقم معرفی می شود و تصمیم می گیرد که همه بشریت را محو کند و چنین القاء می شود که تمام همت نوح برای نجات حیوانات است زیرا انسان لیاقت ادامه حیات ندارد و همین دیدگاه کشمکشهایی را در فیلم به وجود می آورد.
 نکته دیگری که براساس منبع مورد استفاده به صورت اغراق آمیز و گاهی تغییر یافته به آن پرداخته شده ماجرای فریب آدم و حوا به وسیله مار است و تا انتهای فیلم پوست مار  به عنوان میراثی معنوی برای انتقال نبوت و نجات و حیات بشریت دست به دست می شود. در این فیلم از شیطان و پلیدی او خبری نیست. گویی تعمدی برای تبرئه شیطان و از طرفی تکریم واقعه مخالفت با خدا وجود دارد چنانکه نوح و پدربزرگش نیز به نوعی به مخالفت امر خالق می پردازند و برای ادامه نسل بشر همت می کنند [هرچند این امر بر اساس اعتقادات ما تحریف شده و مغایر حقیقت است.]
در مجموع می توان گفت فیلم "نوح" از نظر فرم و ساختار حرفه ای، دیدنی و جذاب است ولی به لحاظ محتوایی براساس آموزه های قرآنی، فیلمی کفرآمیز و دون شأن پیامبر خداست. همچنین از نظر کتاب مقدس نیز تخیلات بر اعتقادات پیشی گرفته و کارگردان، به کتاب مقدس هم وفادار نمانده است.

صداقت کشفی